Mạo muội với những dòng sông

Một miền quê, một cộng đồng dân cư, một thành phố có dòng sông chảy qua thường là cơ duyên may mắn, tuyệt vời, cũng là sự lựa chọn khôn ngoan của cộng đồng dân cư hai bên bờ sông, như một sự lựa chọn của bản năng sinh tồn. Dòng sông sẽ làm cho miền quê, thành phố êm đềm, trong lành, sầm uất, trù phú, nên thơ hơn, trừ mùa lũ lụt... sông Thao, sông Hồng, sông Đà, sông Mã, sông La, sông Hương, Sông Nhật Lệ, sông Hiền Lương, sông Hàn, Sông Thu Bồn, Sông Sài Gòn, sông Cửu Long, Vàm Cỏ Đông, Vàm Cỏ Tây... những dòng sông mang lại nhiều nguồn lợi cho cộng đồng dân cư hai bên dòng sông, đặc biệt mang lại những dấu ấn văn hóa đặc biệt, dòng sông chắp cánh cho miền quê đó vào thi ca, âm nhạc. Dân cư hai bên bờ sông đã khai thác những nguồn lợi về thủy sản, thủy lợi để mưu sinh và với những nét riêng biệt về văn hóa ngày càng thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội của cư dân hai bên bờ dòng sông...

Thành phố Hà Tĩnh quê tôi, có đến ba con sông, vừa bao quanh, vừa chảy trong lòng thành phố, hầu hết các con sông quanh năm trong xanh, rất hiền hòa, có thủy triều lên xuống, dân cư xung quang tương đối đông đúc...

Là một người đam mê âm nhạc, những lúc rảnh rỗi tôi thường đến hai bờ những con sông quê tôi để tìm cảm hứng sáng tác... sau những phút chìm trong cảm xúc sông nước, tôi lại thấy bùi ngùi thương thương, có một nỗi buồn xâm chiếm... những nốt nhạc khó vang lên. Dòng sông thành phố quê tôi âm thầm lặng lẽ, chưa hòa vào nhịp phát triển của đô thị, thị trường, ít có dấu ấn trong âm nhạc, nếu không muốn nói gần như cộng đồng dân cư “hơi bị lãng quên”. Đôi khi, tôi có một ý nghĩ trách các nhà quản lý đã không chú ý quy hoạch phát triển... Nhưng rồi nghĩ lại, tại sao nốt nhạc trong tôi khó vang lên, trước khi những ý nghĩ trách cứ đó xuất hiện, tại sao không có được những gia điệu tình ca, trữ tình của sông La, sông Hồng, sông Hiền Lương, sông Hương...

Thật khó để tìm giai điệu cho Sông Phủ, Sông Cụt, Sông Cày, sông Hộ Độ..., tôi thực sự thán phục một số ít ỏi các nhạc sỹ đã đưa được một vài lần những dòng sông này vào âm nhạc. Chợt nghĩ, nếu mình muốn một cô gái cùng dạo bên dòng sông và nói: “em ơi mình dạo sông Phủ đi”, “dạo sông Cụt nhé”, “đi Cày đi”... có gì đó ấy, tôi cố lấy một giai điều “Dòng sông Cụt trong xanh...” “Anh muốn đưa em về thăm sông Phủ”, “Đôi bời Hộ Độ xanh xanh”... có vẻ không ổn lắm, có cái gì khó thành những nốt nhạc trữ tình mượt mà. Tôi mạo muội nghĩ rằng, ông cha ta đã đặt tên những dòng sông với những lý do có tính lịch sử nào đó mà tôi cần tìm hiểu thêm, nhưng có vẻ hợp với nhu cầu ghi nhớ, vận tải, đáng bắt và khai thác thủy sản... có vẻ không phù hợp trong giao lưu, kinh doanh, du lịch, thơ ca, âm nhạc... âu cũng do điều kiện kinh tế xã hội lúc bấy giờ.

Công bằng mà nói, một cô gái đẹp lại có cái tên rất hay càng tôn thêm vẻ đẹp cho cô gái ấy, cũng cô gái đó có cái tên “rất khó nghe” đôi khi cũng tủi thân và rất khó để viết lời ca ngợi. Một dòng sông đẹp có cái tên đẹp, thơ mộng rất dễ đi vào thơ ca, rất dễ cuốn hút nhiều người đến chiêm ngưỡng, một dòng sông đẹp nhưng có cái tên nghe rất “nặng tai” đôi khi cũng gây cảm giác không cuốn hút, đôi khi gây hiểu nhầm, khó đi vào thi ca. Phải chăng đó cũng là một nguyên nhân làm cho những dòng sông trên thành phố quê tôi “âm thầm lặng lẽ”.

Chúng ta đã từng nghiên cứu và đã từng đặt lại tên một con đường, một khu phố, một khu dân cư cho hợp với xu thế và thời đại, vậy nên trước hết tôi thành thật xin lỗi và tôi muốn “mạo muội” đề xuất thành phố chúng ta nên nghiên cứu, xin ý kiên rộng rãi các tầng lớp nhân dân để có thể tìm những cái tên phù hợp hơn, hay hơn, thơ mộng hơn. Thật khó khăn để nói ra điều này, những cái tên với ta đã trở nên quá thân quen, thân thương, lưu giữ quá nhiều kỷ niệm như sông Phủ, sông Cụt, sông Cày, sông Hộ Độ nhưng với những người lạ và cũng ngay chính chúng ta đôi khi những cái tên này cũng hơi khó hiểu và kém phần thơ mộng... Ví dụ, tôi xin đề xuất đổi tên "sông Cụt" thành "sông Sen"...v.v. Biết đâu với những tên mới, cũng vẫn những dòng sông hiền hòa, xinh đẹp, thơ mộng này sẽ góp phần làm thay đổi nhận thức và diện mạo của “Thành phố những dòng sông”, Thành Sen thân yêu của chúng ta.

TNP